Uyên Phạm
Bài phát biểu của Steve Jobs ở lễ tốt nghiệp đại học Stanford (Mỹ) - Phần 1
I am honored to be with you today at your commencement from one of the finest universities in the world. Truth be told, I never graduated from college. This is the closest I've ever gotten to a college graduation. Today I want to tell you three stories from my life. That's it. No big deal. Just three stories.
Tôi rất vinh dự được có mặt tại lễ phát bằng tốt nghiệp của các bạn ngày hôm nay tại một trường đại học danh giá nhất thế giới. Thật lòng mà nói, tôi chưa từng tốt nghiệp cao đẳng. Tôi chưa từng học đại học. Hôm nay, tôi muốn kể các bạn nghe ba câu chuyện trong cuộc đời tôi. Chỉ vậy thôi, không có gì to tát, chỉ là ba câu chuyện.
The first story is about connecting the dots - Câu chuyện đầu tiên là về việc nối những dấu chấm.
I dropped out of Reed College after the first 6 months, but then stayed around as a drop-in for another 18 months or so before I really quit. So why did I drop out?
Tôi bỏ học trường Cao Đẳng Reed sau sáu tháng nhưng vẫn loanh quanh đến tận 18 tháng nữa mới thực sự ra đi. Tại sao tôi lại bỏ học?
It started before I was born. My biological mother was a young, unwed college graduate student, and she decided to put me up for adoption. She felt very strongly that I should be adopted by college graduates, so everything was all set for me to be adopted at birth by a lawyer and his wife. Except that when I popped out they decided at the last minute that they really wanted a girl. So my parents, who were on a waiting list, got a call in the middle of the night asking: "We got an unexpected baby boy; do you want him?" They said: "Of course." My biological mother found out later that my mother had never graduated from college and that my father had never graduated from high school. She refused to sign the final adoption papers. She only relented a few months later when my parents promised that I would someday go to college.
Mọi thứ bắt đầu từ lúc tôi chào đời. Mẹ đẻ tôi là một SV trẻ mới tốt nghiệp cao đẳng, chưa chồng, và bà quyết định cho tôi làm con nuôi. Bà tin rằng nên để những người tốt nghiệp cao đẳng nuôi tôi và đã sắp xếp mọi thủ tục để tôi trở thành con nuôi của 2 vợ chồng luật sư ngay sau khi chào đời. Chẳng thể ngờ, đến lúc tôi chào đời, họ lại đổi ý muốn có con gái. Thế là, bố mẹ tôi bây giờ, lúc đó đang trong danh sách chờ đợi, nhận được một cú điện thoại lúc nửa đêm: "Có một bé trai mới sinh chưa ai nhận. Ông bà có muốn nhận không?" Họ nói: "Dĩ nhiên rồi". Sau này, mẹ đẻ tôi mới biết là mẹ tôi chưa bao giờ tốt nghiệp cao đẳng và thậm chí cha tôi còn chưa tốt nghiệp cấp ba. Bà nhất định không ký giấy cho con nuôi. Đến vài tháng sau, bà mới nhượng bộ khi bố mẹ tôi hứa sau này sẽ cho tôi vào cao đẳng.
And 17 years later I did go to college. But I naively chose a college that was almost as expensive as Stanford, and all of my working-class parents' savings were being spent on my college tuition. After six months, I couldn't see the value in it. I had no idea what I wanted to do with my life and no idea how college was going to help me figure it out. And here I was spending all of the money my parents had saved their entire life. So I decided to drop out and trust that it would all work out OK. It was pretty scary at the time, but looking back it was one of the best decisions I ever made. The minute I dropped out I could stop taking the required classes that didn't interest me, and begin dropping in on the ones that looked interesting.
Sau 17 năm, tôi vào cao đẳng thật. Nhưng tôi lại ngu ngốc chọn trường đắt tiền ngang với Stanford, và toàn bộ số tiền dành dụm của bố mẹ tôi, những người lao động chân tay, đổ vào trả tiền học. Sau sáu tháng, tôi thấy việc đầu tư này thật vô nghĩa. Tôi không biết mình muốn làm gì và cũng không biết trường cao đẳng sẽ giúp mình như thế nào. Thế mà tôi vẫn đang tiêu tốn những đồng tiền bố mẹ đã phải dành dụm cả đời Tôi quyết định bỏ học và tin rằng, mọi thứ rồi cũng sẽ ổn thỏa. Lúc đó thật sự rất run, nhưng giờ nhìn lại, tôi hiểu đó là quyết định đúng đắn nhất của mình. Ngay khi quyết định bỏ học, tôi đã bỏ những môn bắt buộc mà mình không thích và bắt đầu kiếm các lớp có vẻ thú vị hơn.
It wasn't all romantic. I didn't have a dorm room, so I slept on the floor in friends' rooms, I returned coke bottles for the $5 deposits to buy food with, and I would walk the 7 miles across town every Sunday night to get one good meal a week at the Hare Krishna temple. I loved it. And much of what I stumbled into by following my curiosity and intuition turned out to be priceless later on. Let me give you one example:
Mọi chuyện không dễ dàng chút nào. Tôi không có phòng trọ nên tôi phải ngủ nhờ dưới sàn nhà trong phòng của các bạn. Tôi mua đồ ăn bằng 5$, tiền công trả lại các chai Coca-cola và mỗi tối Chủ nhật tôi lại đi bộ 7 dặm qua bên kia thành phố để có được một bữa ăn ngon ở trại Hare Krishna. Tôi rất thích món ăn ở đó. Sau này, tôi mới biết được những gì tôi đã phải trải qua khi cố theo đuổi niềm đam mê của mình là vô giá. Tôi sẽ lấy một ví dụ cho các bạn:
Reed College at that time offered perhaps the best calligraphy instruction in the country. Throughout the campus every poster, every label on every drawer, was beautifully hand calligraphed. Because I had dropped out and didn't have to take the normal classes, I decided to take a calligraphy class to learn how to do this. I learned about serif and san serif typefaces, about varying the amount of space between different letter combinations, about what makes great typography great. It was beautiful, historical, artistically subtle in a way that science can't capture, and I found it fascinating.
Có lẽ lúc đó, Reed là trường duy nhất của cả nước giới thiệu nghệ thuật viết chữ đẹp. Khắp khu học xá, tất cả các poster, tiêu đề của mỗi bức tranh vẽ đều được viết tay rất đẹp. Vì tôi đã thôi học và không phải tham gia vào những khóa học thông thường nên tôi đã quyết định tham gia khóa nghệ thuật viết chữ đẹp. Tôi học cách viết các chữ có nét ở chân, những biến đổi về khoảng cách giữa các nét chữ, học cách trình bày một bản in lớn sao cho đẹp. Tôi nhận thấy đây là một môn học mang tính nghệ thuật, lịch sử và đẹp một cách tinh vi mà khoa học không thể làm được.
None of this had even a hope of any practical application in my life. But ten years later, when we were designing the first Macintosh computer, it all came back to me. And we designed it all into the Mac. It was the first computer with beautiful typography. If I had never dropped in on that single course in college, the Mac would have never had multiple typefaces or proportionally spaced fonts. And since Windows just copied the Mac, its likely that no personal computer would have them. If I had never dropped out, I would have never dropped in on this calligraphy class, and personal computers might not have the wonderful typography that they do. Of course it was impossible to connect the dots looking forward when I was in college. But it was very, very clear looking backwards ten years later.
Những thứ đó dường như chẳng có ý nghĩa thực tế gì cho cuộc sống của tôi. Tuy nhiên, 10 năm sau đó, khi chúng tôi đang thiết kế thế hệ đầu tiên của máy tính Machintosh, tất cả những điều đó trở lại với tôi. Và chúng tôi đã thiết kế để cài đặt tất cả những mẫu chữ đó vào Mac. Nó là máy tính đầu tiên có những mẫu chữ nghệ thuật rất đẹp. Nếu tôi không tham gia vào khóa học đó ở trường thì Mac sẽ chẳng bao giờ có nhiều phông chữ như vậy. Kể từ khi Windows copy những mẫu chữ đó của Mac thì không có một máy tính cá nhân nào không có những phông chữ đó. Nếu tôi không bỏ học tôi sẽ không tham gia vào khóa học viết chữ đẹp và tất cả các máy tính cá nhân bây giờ có thể chẳng có được chúng. Tất nhiên là khi tôi đang ở trường cao đẳng thì tôi không thể kết nối những điểm mốc đó khi nó còn đang ở tương lai. Nhưng 10 năm sau thì những điều đó rất, rất rõ ràng.
Again, you can't connect the dots looking forward; you can only connect them looking backwards. So you have to trust that the dots will somehow connect in your future. You have to trust in something — your gut, destiny, life, karma, whatever. This approach has never let me down, and it has made all the difference in my life.
Một lần nữa, ta không thể biết những điểm mốc có nối với nhau trong tương lai không, các bạn chỉ có thể biết những điều đó khi nhìn lại mà thôi. Vì thế, các bạn phải tin rằng, theo một cách nào nó, những điểm mốc sẽ nối kết với nhau trong tương lai của bạn. Các bạn phải tin vào một số thứ khác như: sự quyết tâm, vận mệnh, cuộc sống, nhân quả hoặc bất cứ cái gì. Phương pháp đó chưa bao giờ làm tôi thất vọng và nó đã tạo ra những thay đổi trong cuộc sống của tôi.
To be continued...